تاریخچه سکه‌های یادبود در ایران

مقدمه

سکه‌های یادبود در ایران نه تنها از نظر تاریخی و فرهنگی اهمیت دارند، بلکه نمادی از هنر، قدرت و جشن‌های ملی‌اند. این سکه‌ها برخلاف سکه‌های رایج برای مبادله روزمره، هدفی یادبودی و نمادین را دنبال می‌کنند. از دوران هخامنشی تا امروز، ایران یکی از پیشگامان ضرب سکه‌های یادبود بوده است.

آغاز ضرب سکه در ایران – از داریوش تا هخامنشیان

پیشینه ضرب سکه در ایران به دوران داریوش بزرگ باز می‌گردد؛ معروف‌ترین آن‌ها دریک از طلا و سیگلو از نقره بودند که نخستین استانداردهای پولی دو فلزی را پایه‌گذاری کردند. این سکه‌ها نه‌تنها ابزار مبادله، بلکه نمایانگر اقتدار و تمدن ایرانی در دوره هخامنشی بودند.

دوران ساسانی و اسلامی

در دوره ساسانی، تولید سکه‌های نقش‌دار مانند دینارهای طلایی ادامه پیدا کرد و بیشتر جنبه تبلیغاتی و رسمی داشت. پس از اسلام، ایران به نظام مبتنی بر دینار و درهم اسلامی پیوست. اما سکه‌های یادبود در دوران اسلامی کمتر بودند و بیشتر به شکل مدالیون یا سکه‌های تبرکی تولید می‌شدند.

تغییرات دوران قاجار و پهلوی

دوره قاجار: تغییر سیستم پولی با استاندارد طلای خالص آغاز شد و سکه‌های یادبودی نیز به مناسبت‌های خاص ضرب می‌شدند.

دوره پهلوی: سکه‌های معروف پهلوی از سال ۱۳۰۵ تا ۱۳۵۷ خورشیدی ضرب شدند. این سکه‌ها جایگزین تومان قاجار شدند و با وزن و طرح متفاوت وارد بازار شدند. گاه اجزای نمادین مانند شیر و خورشید، تصویر شاه و تاریخ‌های یادبود روی آن‌ها نقش می‌بست.

پس از انقلاب اسلامی – سکه‌های بهار آزادی

پس از انقلاب ۱۳۵۷، سکه‌های پهلوی جای خود را به سکه بهار آزادی دادند. این سکه‌ها در قالب‌های مختلف تولید شدند و برخی از آن‌ها با مناسبت‌هایی مانند سالگرد انقلاب یا تولد خمینی همزمان بودند. ضرب این سکه‌ها توسط سازمان چاپ و نشر اسکناس انجام می‌شود.

نتیجه‌گیری

تاریخچه سکه‌های یادبود در ایران داستانی غنی از فرهنگ، هنر و هویت است؛ از دریک‌های دوره هخامنشی تا سکه‌های بهار آزادی معاصر، این سکه‌ها هرکدام پیامی از یک دوران را در خود دارند. شرکت‌هایی همچون Hay Arts با ترکیب طراحی نوآورانه و فناوری مدرن، امکان ساخت سکه‌های یادبود سفارشی را فراهم کرده‌اند که ماندگار و هنری‌ست.